Obecnie wyróżnia się na świecie około 200 gatunków róż. Jednak tylko niektóre z nich znalazły większe zastosowanie w naszym klimacie i przyczyniły się do powstania współczesnych odmian.
Rosa alba – Róża biała
Znana w Europie od 1597 r. to jedna z najstarszych róż ogrodowych. Jest prawdopodobnie mieszańcem R. canina var. dumetorum i R. gallica. Rośnie silnie do 3 m wysokości. Pędy ma wzniesione, zielone z haczykowatymi kolcami różnej wielkości. Listków jest 5, szeroko eliptycznych, od spodu owłosionych, pojedynczo ząbkowanych. Ogonek liściowy owłosiony. Przylistki wysoko przyrośnięte, całobrzegie.
Róże historyczne alba kwitną na początku lata, mają dużą mrozoodporność i mogą być uprawiane na terenie całej Polski. Nie są wybredne co do gleby. Kwiaty pięknie pachną i przeważnie mają kolor różowy, biały lub kremowy. R.alba suaveolens jest uprawiana na południu Europy jako roślina olejkodajna. Najbardziej znane odmiany róży białej to: Celestial, Maiden’s Blush czy Königin von Dänemark uważana za najpiękniejszą z tej grupy.
Rosa centifolia – Róża stulistna
należy do najstarszych róż ogrodowych, pochodzi prawdopodobnie z Kaukazu. Krzew jest gęsty, do 2 m wysokości. Pędy wzniesione, kolczaste. Wydaje dużo odrostów korzeniowych. Przylistki są wysoko przyrośnięte, całobrzegie. Listków jest przeważnie 5, które są piłkowane, cienkie, owłosione z obu stron lub tylko od spodu. Kwiaty bardzo pełne o stu płatkach, kuliste, silnie pachnące. Kwitnie w czerwcu i lipcu. Róża stulistna wymaga starannej uprawy i dość silnego cięcia. Znosi mroźne zimy bez okrycia. Powstało wiele odmian różniących się barwą.
Rosa centifolia muscosa- Róża stulistna mchowa
Spontaniczną mutacją róży stulistnej jest róża stulistna mchowa Rosa centifolia muscosa, która została wprowadzona do ogrodów w 1753 roku. Działki jej kielicha są większe niż u innych róż, pierzaste i omszone. Jest szczególnie efektowna w okresie gdy kwiaty są jeszcze w pąkach. Omszona szypułka kwiatowa jest wtedy najlepiej widoczna.
Rosa chinensis – Róża chińska
Została przywieziona z Chin około 1789 r. Jest krzewem do 1 m wysokości o pędach wzniesionych, rzadko pokrytych zagiętymi, czerwonymi kolcami. Młode pędy i listki są przeważnie czerwonawe. Przylistki zrośnięte na znacznej długości z ogonkiem liściowym. Listków jest 3 do 5 z wyraźnie większym listkiem szczytowym, które są z wierzchu nagie i błyszczące a pod spodem matowe i często niebieskawe. Brzegi listków są pojedynczo piłkowane. Kwitnie bez przerwy od czerwca do jesieni. Kwiaty duże, różowe u typu a u odmian od białych do purpurowych. Owoc owalny, nagi, początkowo zielony a z czasem nabiera barwy brudnobrązowej. W naszym klimacie róża chińska nie jest dostatecznie wytrzymała na mróz i wymaga solidnego okrycia. Jednak ten gatunek jest bardzo cenny gdyż jego mieszańce dały początek różom nowoczesnym nieprzerwanie kwitnącym przez całe lato.
Rosa damascena – Róża damasceńska
Pochodzi z południowo-zachodniej Azji. Została przywieziona do Europy w 1524 roku. Krzew dorasta do 2,5 m wysokości. Pędy ma długie, zielone, przewieszające, gęsto pokryte jednakowymi, haczykowatymi kolcami. Listków jest przeważnie 5-7, o kształcie jajowatym, podłużnym, pojedynczo piłkowanych, na wierzchu nagich, od spodu owłosionych. Kwiaty w odcieniach różowych i czerwono-purpurowych, jednobarwne i dwubarwne, mocno pachnące. Gatunek ten nie wymaga przycinania, jedynie prześwietlania. Może rosnąć w gorących miejscach od strony południowej. Uprawiany jest masowo w Bułgarii do produkcji olejku różanego.
Rosa gallica – Róża francuska
Jeden z najstarszych gatunków róż. Pochodzi z południowej Europy i zachodniej Azji. W Polsce rośnie dziko. Krzew ma około 1 m wysokości, jest zwarty o pędach wzniesionych z licznymi odrostami korzeniowymi. Pędy mają barwę siną, pokryte są licznymi cienkimi, zakrzywionymi kolcami oraz szczeciniastymi gruczołkowatymi włoskami. Listki 3-5 długości 2-6 cm, szerokoeliptyczne, z nasadą lekko sercowatą, pojedynczo lub podwójnie ząbkowane, skórzaste, z wierzchu ciemnozielone. Spód jasniejszy, owłosiony z wystającymi nerwami. Przylistki wysoko przyrośnięte, całobrzegie. Kwiaty średnicy 5-6 cm, pachnące, czerwone lub różowe w różnych odcieniach. Szypułki kwiatowe bardzo długie, kolczasto gruczołowate. Kwitnie w czerwcu. Odmianę Conditorum używa się w cukiernictwie i do wyrobu wody różanej. Wyhodowano bardzo dużo odmian w tej grupie.
Rosa moschata – Róża piżmowa
Pochodzi z basenu Morza Śródziemnomorskiego i z Presji. Krzew do 3 m wysokości. Pędy łukowato wygięte lub czepne, nagie. Kolce proste lub lekko zagięte. Listków jest 5-7 o kształcie jajowatoeliptycznym, 3-5 cm długości, drobno piłkowanych, od spodu nagich z nerwem głównym owłosionym. Kwiaty białe, pachnące piżmem o średnicy 3-5 cm, przeważnie zebrane po 7 w baldachogrona. Kwitnie w czerwcu. Wymaga u nas dobrego okrycia zimowego, nie jest całkowicie odporna na mróz. Jest przodkiem takich ras róż, jak: noisettiana, lambertiana i szeroko pojętej grupy róż piżmowych zapoczątkowanych przez Pembertona.
Rosa rubrifolia (glauca) – Róża czerwonawa
Pochodzi z Europy Środkowej i spotykana jest też w Karpatach. W Polsce roślina uprawna i dziczejąca. Krzew osiąga 2-2,5 m wysokości, ma pędy czerwonawe z cienkimi kolcami. Najciekawsze ma liście: sino-niebieskie, drobne, dekoracyjne cały sezon. Kwiaty małe, pojedyńcze, różowe z jaśniejszym centrum i żółtymi pylnikami. Kwitną w czerwcu-lipcu. Po kwitnieniu licznie zawiązują się kuliste owoce, lekko spłaszczone o barwie szkarłatnej. Krzewy wytrzymują półcień i słabsze gleby. Poleca się ten gatunek na żywopłoty, solitery lub rabaty mieszane. Nie wymaga przycinania, tylko prześwietlania. Zupełnie odporny na mróz w polskim klimacie.
Źródła:
„Róże” Oszkinis, Mazurkiewicz, PWRiL
Wikipedia.
Rozarium 